ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών

Οι δάσκαλοι είναι συνήθως οι πρώτοι που εντοπίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες των παιδιών. Οι δάσκαλοι είναι συνήθως οι πρώτοι που εντοπίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες των παιδιών. Κάποιες φορές τα σημάδια είναι εμφανή. Για παράδειγμα, παρά τις συνεχείς προσπάθειες του μαθητή, δεν σημειώνεται καμία πρόοδος στην ανάγνωση ή στις πράξεις πολλαπλασιασμού. Ωστόσο, κάποια παιδιά προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρύψουν τις αδυναμίες τους, επειδή αισθάνονται άσχημα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε τομείς που οι περισσότεροι συνομήλικοί τους δεν δυσκολεύονται καθόλου.

Κάποια λιγότερο εμφανή σημάδια που αποτελούν ενδείξεις για μαθησιακές δυσκολίες είναι τα εξής:

Αδυνατεί να αξιοποιήσει πλήρως τις ικανότητές του

Το ότι ένα παιδί φαίνεται να έχει πολλές δυνατότητες αλλά η επίδοσή του σε ένα συγκεκριμένο μάθημα ή η συνολική σχολική του επίδοση είναι χαμηλή, αποτελεί ένδειξη για κάποια μαθησιακή δυσκολία.

Το φαινόμενο αυτό συχνά αναφέρεται ως ασυμφωνία μεταξύ ικανότητας και επίδοσης. Η απόκλιση δηλαδή μεταξύ του τι θα μπορούσε να κάνει ένας μαθητής και του τι τελικά κάνει.

Αυτό μπορεί να εκδηλώνεται στην τάξη με διάφορους τρόπους:

• Έχει πολύ υψηλές επιδόσεις όταν γράφει εκθέσεις, αλλά δυσκολεύεται πολύ στα μαθηματικά ή το αντίθετο.
• Απαντάει σωστά στις προφορικές ερωτήσεις, αλλά αδυνατεί να εκφράσει τις ιδέες του γραπτώς.
• Η ευφυΐα του είναι εμφανής όταν τον γνωρίζεις, ωστόσο δεν αποτυπώνεται στην επίδοσή του.

Δεν προσπαθεί αρκετά

Τα παιδιά που, παρόλο ότι φαίνονται να έχουν πολλές δυνατότητες, δεν τα πηγαίνουν πολύ καλά στο σχολείο, δίνουν την εντύπωση ότι δεν προσπαθούν όσο θα έπρεπε. Ενήλικες με μαθησιακές δυσκολίες θυμούνται ότι, πριν τη διάγνωση, τους έλεγαν συχνά στο σχολείο ότι δεν προσπαθούν αρκετά. Παιδιά που δίνουν την εντύπωση ότι δεν προσπαθούν, μπορεί στην πραγματικότητα να προσπαθούν πολύ, χωρίς αποτελέσματα ή να προσπαθούν να «κρύψουν» μία αδυναμία τους.

Δείχνει αποδιοργανωμένος/η

Αν χρειάζεται να υπενθυμίζετε συνεχώς σε κάποιον μαθητή τι πρέπει να κάνει, ίσως θεωρείτε ότι δεν σας προσέχει, ενώ αυτό που μπορεί να συμβαίνει είναι ότι δυσκολεύεται σε τομείς που απαιτούν βραχυπρόθεσμη μνήμη, όπως το να συγκρατεί, να επεξεργάζεται και να αναπτύσσει καινούριες ιδέες. Φαινόμενο δηλαδή που εμφανίζεται συχνά σε παιδιά με μαθησιακές διαταραχές.

Προσπαθεί να μην κάνει αισθητή την παρουσία του/της

Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες συχνά προσπαθούν να αποκρύψουν τις δυσκολίες τους από τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους. Ακόμα και αν καταφέρνουν, με λίγη παραπάνω προσπάθεια, να ανταπεξέρχονται στις σχολικές απαιτήσεις, η αυτοεκτίμησή τους επηρεάζεται. Τα παιδιά τα οποία είναι πολύ ντροπαλά, που κάθονται στην τελευταία σειρά και γενικά αποφεύγουν με κάθε τρόπο να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στην τάξη, ίσως να προσπαθούν να αποκρύψουν κάποια μαθησιακή δυσκολία.

Συμπεριφέρεται άσχημα

Σε πολλές περιπτώσεις, το παιδί αντιδρά με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο. Αντί να προσπαθεί να μην κάνει εμφανή την παρουσία του, συμπεριφέρεται άσχημα, προσπαθώντας να δώσει έμφαση σε άλλους τομείς ώστε να περάσουν απαρατήρητες οι αδυναμίες του. Γίνεται επιθετικό, κάνει πολλή φασαρία στην τάξη, ή προσποιείται ότι είναι πολύ «άνετο» για να ασχοληθεί με τις σχολικές του επιδόσεις.

Δεν κάνει τις εργασίες του

Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δεν παραδίδουν τις εργασίες τους έγκαιρα ή πολλές φορές και καθόλου. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους:

• Το παιδί ντρέπεται να παραδώσει μία λανθασμένη ή ατελή εργασία.
• Λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει στους τομείς της μνήμης και της οργάνωσης μπορεί να ξεχάσει εντελώς ότι έπρεπε να κάνει κάποια εργασία.
• Ακόμα και όταν τελικά κάνει την εργασία του, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να την ξεχάσει σπίτι.

Είναι λογικό κάθε παιδί να πάει κάποια στιγμή αδιάβαστο στο σχολείο, αλλά αν αυτό συμβαίνει τακτικά σε έναν συγκεκριμένο μαθητή, καλό θα ήταν να εξετάσετε τους λόγους.

Δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου

Τα παιδιά με μαθησιακές διαταραχές συχνά αδυνατούν να διαχειριστούν και να οργανώσουν τον χρόνο τους, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα τόσο στο σχολείο, όσο και στο σπίτι. Κάποια ενδεικτικά σημάδια είναι τα εξής:

• Ένα παιδί αργεί να ολοκληρώσει οποιαδήποτε δραστηριότητα, είτε αυτό είναι μία σχολική εργασία, είτε το να βάλει τα παπούτσια του.
• Ένας μαθητής του οποίου οι γονείς αναφέρουν ότι χρειάζεται πολλές ώρες για να ολοκληρώσει τις εργασίες του στο σπίτι.
• Ένα παιδί που καθυστερεί στο σχολείο και δίνει πάντα την εντύπωση ότι βιάζεται ό,τι κι αν κάνει.

Άγχος στα διαγωνίσματα

Είναι λογικό τα παιδιά να δυσκολεύονται κάποιες φορές με τα διαγωνίσματα, αλλά αν ένας μαθητής δείχνει να δυσκολεύεται πιο πολύ από το συνηθισμένο, ίσως έχει κάποια μαθησιακή διαταραχή. Ενδεικτικά σημάδια είναι τα εξής:

• Ένας μαθητής που σε κάθε διαγώνισμα «αγωνίζεται» να τελειώσει εντός του καθορισμένου χρόνου, παρά τις τακτικές υπενθυμίσεις.
• Ένας μαθητής που παραδίδει πάντα τελευταίος τις ασκήσεις που γίνονται στην τάξη.
• Ένας μαθητής που αποτυγχάνει σε διαγωνίσματα για τα οποία είχε προετοιμαστεί.Ιδιαίτερα δυσανάγνωστος γραφικός χαρακτήρας.
• Υπερβολικό άγχος πριν από κάθε διαγώνισμα.

Έντονα συναισθήματα

Το σχολείο μπορεί να μετατραπεί σε συναισθηματικό «ναρκοπέδιο» για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Είτε λόγω της προσπάθειάς τους να συμβαδίσουν με τους συμμαθητές τους, είτε λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν με τις εργασίες, η αυτοπεποίθηση των παιδιών αυτών είναι εύκολο να κλονιστεί.

• Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες νιώθουν συχνά ντροπή και αμηχανία και η αυτοεκτίμησή τους βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Το ότι ένας μαθητής δείχνει να είναι καταθλιπτικός, θλιμμένος ή απογοητευμένος μπορεί να οφείλεται σε κάποια μαθησιακή δυσκολία που δεν έχει διαγνωστεί.
• Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες συνήθως εμφανίζουν πολύ άγχος σε θέματα που σχετίζονται με το σχολείο και αυτό συμβαίνει σε μεγαλύτερο βαθμό πριν τη διάγνωση, που δεν κατανοούν γιατί αδυνατούν να συμβαδίσουν με τους συμμαθητές τους.
• Επιπλέον, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν συχνά πρόβλημα στη διαχείριση των συναισθημάτων τους. Αδυνατούν δηλαδή να επεξεργαστούν και να εξωτερικεύσουν επιτυχώς αυτά που νιώθουν, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές εντάσεις. Ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν περιπτώσεις παιδιών που χάνουν την ψυχραιμία τους όταν πρέπει να μείνουν σε μία συγκεκριμένη θέση ή που ξεσπούν σε κλάματα όταν τους ζητείται να κάνουν μία δύσκολη εργασία.

Απουσίες

Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες συχνά κάνουν μεγάλη προσπάθεια να αποφύγουν όποιο θέμα σχετίζεται με το σχολείο και τους αγχώνει ή τους προκαλεί αγωνία. Πιθανά σημάδια είναι τα εξής:

• Υπερβολικός αριθμός απουσιών.
• Απουσιάζουν από το σχολείο ως «άρρωστοι» μέρες που πρόκειται να γράψουν κάποιο σημαντικό διαγώνισμα.
• Αρνούνται να συμμετάσχουν σε απαιτητικές εργασίες.
• Βρίσκουν δικαιολογίες για να βγαίνουν τακτικά από την τάξη όταν δυσκολεύονται.

Με την κατάλληλη προσοχή και υποστήριξη, ένας μαθητής με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να σημειώσει σημαντική πρόοδο, τόσο στο σχολικό περιβάλλον όσο και έξω από αυτό.

πηγή: www.chiourea.gr

Γνωριμία με τη δυσλεξία

Γράφει η Τσουκαλά Μαρινέλλα, Παθολόγος Λόγου- Φωνής- Ομιλίας
 
Δυσλεξία είναι η ειδική μαθησιακή δυσκολία που εντοπίζεται στο γραπτό λόγο και αφορά ιδιαίτερα την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία. Προϋποθέτει ότι το παιδί έχει φυσιολογική νοημοσύνη και έχει μπει σ΄ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, αποκλείονται τα παιδιά που έχουν χαμηλή νοημοσύνη, απουσίες από το σχολείο για μεγάλα χρονικά διαστήματα και συχνές αλλαγές σχολικού περιβάλλοντος.

Πόσο συχνά συναντάται η δυσλεξία;

Η δυσλεξία είναι 'γνωστή' πάνω από 100 χρόνια. Είναι έμφυτη και σε ποσοστό 70-80% κληρονομική. Παρουσιάζεται στο 12-15% του πληθυσμού της γης. Υπολογίζεται ότι η δυσλεξία παρατηρείται στο 3% των παιδιών και σε αναλογία 4:1 αγόρια:κορίτσια. 

Η δυσλεξία παρατηρείται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε αριστερόχειρες.

Ποια είναι τα αίτια;
Δεν είναι ασθένεια. Δεν είναι εμπόδιο. Τα αίτια της δυσλεξίας είναι νευρολογικής φύσεως. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει πως τα ακουστικά και οπτικά κέντρα του εγκεφάλου των δυσλεκτικών ατόμων είναι 27% μικρότερα από εκείνα των μη δυσλεκτικών ατόμων.

Πότε ο γονιός αντιλαμβάνεται ότι κάτι συμβαίνει με το παιδί:
Τη δυσλεξία την αντιλαμβανόμαστε συνήθως αφού το παιδί φοιτήσει για ένα διάστημα στην Α΄δημοτικού και εμφανίσει μια ανεξήγητη και απροσδόκητη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης ή της γραφής ή και των δυο.

Πρέπει με τα πρώτα λάθη να ανησυχήσουμε;
Μια μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση των πρώτων γραμμάτων δεν σημαίνει οπωσδήποτε δυσλεξία. Μπορεί το παιδί για παράδειγμα να αντιμετωπίζει ένα παροδικό ή μονιμότερο ψυχολογικό πρόβλημα ή ίσως να υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα με τον δάσκαλο.

Ποια είναι κάποια από αυτά τα σημάδια;
Έντονη δυσκολία στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης ή αν κάνει κάποια από τα τυπικά λάθη όπως παραλείψεις γραμμάτων, αντιστροφές γραμμάτων ή αριθμών ή επαναλήψεις λέξεων ή 'καθρεπτική' γραφή, αντιμεταθέσεις συλλαβών, τότε θα πρέπει οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό.

Πόσο δύσκολη είναι η θεραπεία της δυσλεξίας;
Η δυσλεξία, αν διαγνωσθεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί σε μεγάλο ποσοστό. Πρέπει επομένως να τονίσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση ή καλύτερα η πρόγνωση της δυσλεξίας, καθορίζει και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισής της.

Πόσο διαρκεί η αποκατάσταση;
Αυτό εξαρτάται από την κάθε περίπτωση. Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό μάθησης, αλλά συγχρόνως και οι γονείς οφείλουν να βοηθήσουν συναισθηματικά την προσπάθεια των παιδιών τους. Σε περίπου δυο μήνες το πολύ, το παιδί και οι γονείς καθώς και οι δάσκαλοι βλέπουν τα πρώτα σημάδια βελτίωσης.

Ποιο είναι το ποσοστό δυσλεξίας στην Ελλάδα; 
Μετά από έρευνες του Υπουργείου, το ποσοστό δυσλεξίας φάνηκε πως ανέρχεται στο 5%. Παλαιότερα που η ενημέρωση ήταν ελλιπής, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θεωρούσαν 'αδιάφορους' ή 'τεμπέληδες' τους μαθητές εκείνους, που είχαν δυσκολία στην ανάγνωση, στη γραφή, στη μνήμη ή στα μαθηματικά και δεν ασχολούνταν ιδιαίτερα μαζί τους.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης;
Εάν γίνει η διάγνωση έγκαιρα και από κάποιον ειδικό στις δυο πρώτες τάξεις του δημοτικού, το ποσοστό επιτυχίας στην αντιμετώπιση της δυσλεξίας είναι εξαιρετικά ομαλό.

Ποια είναι η επίδοση των μαθητών με δυσλεξία στα προφορικά;
Στις προφορικές εξετάσεις η επίδοσή τους είναι σαφώς καλύτερη από την εικόνα που παρουσιάζουν στα γραπτά τους.

πηγή: iatronet.gr

Διάγνωση Δυσλεξίας

Η διαγνωστική αξιολόγηση της δυσλεξίας βασίζεται στην εκτίμηση των συμπτωμάτων
της νοητικής εικόνας του παιδιού και στο αποκλεισμό άλλων διαταραχών.
Πιο συγκεκριμένα χρειάζεται: 

• γενικό ιστορικό του παιδιού (προγεννητικό ιστορικό, τοκετός, οικογενειακό ιστορικό-κληρονομικότητα, σωματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού κλπ) 
• εκτίμηση του παιδοψυχίατρου για την ύπαρξη άλλων διαταραχών ή συναισθηματικών προβλημάτων  
• παιδιατρική εκτίμηση της σωματικής υγείας του παιδιού
• αξιολόγηση της ανάπτυξης του λόγου από λογοθεραπευτή 
• εκτίμηση της νοητικής ικανότητας με τεστ νοημοσύνης
• αξιολόγηση των γνωστικών δεξιοτήτων: μνήμη γλωσσικών πληροφοριών, φωνολογική ενημερότητα, αντίληψη του χρόνου, προσανατολισμός στον χώρο, ανάπτυξη της ικανότητας διαδοχής και αλληλουχίας
• αξιολόγηση της μαθησιακής επίδοσης του παιδιού (στην ανάγνωση , την ορθογραφία, την έκφραση, στα μαθηματικά)

Στη μαθησιακή αξιολόγηση τα παιδιά καλούνται να διαβάσουν, να γράψουν καθ’ υπαγόρευση ,να γράψουν ένα σύντομο κείμενο (αυθόρμητη γραφή), να εκτελέσουν αριθμητικές πράξεις ή να λύσουν προβλήματα.
Η αξιολόγηση των γνωστικού προφίλ των παιδιών περιλαμβάνει δοκιμασίες που αφορούν τις γνωστικές δεξιότητες, όπως η μνήμη γλωσσικών πληροφοριών, το επίπεδο της φωνολογικής ενημερότητας, η αντίληψη του χρόνου, ο προσανατολισμός στον χώρο, η ανάπτυξη της ικανότητας διαδοχής και αλληλουχίας. 
Χαρακτηριστικά συμπτώματα δυσλεξίας μπορεί να παρατηρηθούν σε διάφορα στάδια της ανάπτυξης του παιδιού. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ένα μόνο σύμπτωμα δεν δείχνει ακόμη ότι ένα παιδί έχει δυσλεξία.

πηγή: evrymathia.com.gr

Γνωριμία με τη δυσγραφία

Γράφει η Παπαδοπούλου Ειρήνη

Τι είναι η δυσγραφία; Ποια ειδικότητα ασχολείται με την δυσγραφία Ποιοι τρόποι αντιμετώπισης υπάρχουν;

Η δυσγραφία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που εμφανίζεται στα πρώτα έτη της σχολικής ζωής του παιδιού (4-6). Αφορά  κυρίως στην αποτύπωση και απόδοση συμβόλων. Πολλές φορές συνυπάρχει και με άλλες μαθησιακές δυσκολίες όπως: δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσαρίθμησια, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα.

Τα κυριότερα συμπτώματα της δυσγραφίας είναι:

• Δεν θυμάται πως να γράψει σύμβολα όπως: Γράμματα ή νούμερα 
• Παρουσιάζει αδέξια γραφή και άσχημο γραφικό χαρακτήρα 
• Διατηρεί κακή στάση σώματος και λαβή μολυβιού 
• Κουράζεται εύκολα 
• Ανακατεύει κεφαλαία και μικρά γράμματα σε μια πρόταση 
• Δείχνει ασυνέπεια ως προς τα σημεία στίξης και τις αποστάσεις μεταξύ των λέξεων 
• Δυσκολεύεται να αντιγράψει φράσεις η ακόμα απλές γραμμές και καμπύλες 
• Κάνει αρκετά ορθογραφικά λάθη 
• Διατυπώνει καθρεφτικά κάποια σύμβολα. Πχ:3-ε,6-9, φ-θ, β-δ 
• Δεν χρησιμοποιεί το σωστό μέγεθος γραμμάτων 
• Δεν μπορεί να μένει πάντα στη γραμμή 
• Δεν ακολουθεί τη σωστά φορά γραμμάτων και μπερδεύει τις κατευθύνσεις. (Ως προς την παρέμβαση σε παιδιά με αυτό το σύμπτωμα μας ενδιαφέρει η λειτουργικότητα των συμβόλων)

Οι ειδικότητες που συνεργάζονται για την αντιμετώπιση της δυσγραφίας είναι συνήθως ο εργοθεραπευτής και ο ειδικός παιδαγωγός, που θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία με το σχολικό περιβάλλον και τους γονείς.

Κάποιοι τρόποι αντιμετώπισης της δυσγραφίας είναι οι παρακάτω:

• Δίνουμε νόημα στη γραφή του παιδιού και αρχίζουμε να χρησιμοποιείουμε τη γραφή σαν μέσο επικοινωνίας. (π.χ.: γράφουμε μια πρόσκληση για ένα πάρτι, γράφουμε τα ψώνια της μέρας ή μια συνταγή που του αρέσει. 
• Αφήνουμε να επιλέγει το ίδιο το παιδί το εργαλείο γραφής (μολύβι ή στυλό) που του ταιριάζει
• Χρησιμοποιούμε εναλλακτικά μέσα γραφής για να μάθει το παιδί ένα γράμμα όπως: πλαστελίνη, δαχτυλομπογίες, πηλό, μαγνητικά γράμματα, τέμπερες 
• Δίνουμε περισσότερο χρόνο στις μαθησιακές δραστηριότητες που δεν τα καταφέρνει, όπως αντιγραφή και γραφή. Δεν τον τιμωρούμε για την απόδοση και ούτε επιμένουμε για καλλιγραφία, αλλά τον επαινούμε για τη προσπάθεια
• Εισάγουμε τον υπολογιστή στην καθημερινότητα του παιδιού 
• Επιλέγουμε τετράδια με κουτάκια και γραμμές
• Δίνουμε πρότυπο σχέδιο στη ζωγραφική 

Θυμόμαστε πάντα ότι το παιδί με δυσγραφία δεν είναι ένα τεμπέλικο παιδί, αλλά ένα παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που χρειάζεται την κατάλληλη υποστήριξη και τις τεχνικές ώστε να καλλιεργηθούν οι δυνατότητες του.

Ακολουθούν κάποιες εικόνες που είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα δυσγραφίας (Οι εικόνες είναι πηγές από το internet και χρησιμοποιούνται με στόχο την ενημέρωση): 

πηγή: eidikiagogi-symvoulesgiagoneis.blogspot.gr